آنالیز عنصری ملات دوره ساسانی در ساختار معماری آتشکده تخت سلیمان و مقایسه آن با سازه های ساسانی فارس (کاخ اردشیر، سروستان و قلعه دختر)

با توجه به ساختار بناهای عهد ساسانی که تعدادی از آن ها از گزند روزگار تا امروز نیز باقی مانده اند، می توان شالوده این استحکام را در ملات به کار رفته در سازه ها کاوید. از این رو با مبنا قرار دادن یکی از محوطه های مهم ساسانی به نام تخت سلیمان در شمال غرب ایران، به شناسایی ترکیب ملات در بناهای مهم این پایگاه اقدام گردید. پس از نمونه برداری کامل از این محوطه با مراجعه به بنا های مهم ساسانی در فارس، از بخش های مهم هر یک، نمونه هایی از ملات جمع آوری گردید. بر این اساس قلعه دختر و کاخ اردشیر در فیروزآباد، شهر بیشاپور در کازرون و کاخ سروستان در شهرستان سروستان به عنوان سازه های مقایسه ای در جنوب ایران انتخاب شدند. دو نمونه مقایسه ای دیگر نیز از چهارتاقی گهواره دید در شیراز و آتشکده تخت رستم در شهریار برداشته شد. با استفاده از شیوه پراش اشعه x که بر پایه پراکنش تابش x در اثر برخورد به بلور های مواد کانی استوار است، به شناسایی ترکیب ملات پرداخته شد. آنالیز پراش اشعه x و آزمون مکمل ph بر روی نمونه ها نشان داد که ترکیب "ژیپس" که ماده اصلی در ملات های گچی است در همه نمونه ها دیده می شود. بر اساس سایر یافته ها، ترکیبی شامل سنگ گچ پخته، آهک، ماسه و ذغال به عنوان مواد سازنده ملات ساسانی پیشنهاد گردید.